به گزارش «بی.بی.سی»، موزه اسرائیل در بیت المقدس که به تازگی با هزینه صد میلون دلار مرمت شده، مجموعه بی نظیری از آثار باستانی ایران مربوط به تمام دوره‌های تاریخی را در خود جای داده است.

نعما بروش، متصدی ارشد بخش هنر و باستان شناسی اسلامی موزه اسرائیل است. خانم بروش مرا به دیدن نگین این مجموعه راهنمایی کرد، یک محراب کامل متعلق به دوران صفوی.

خانم بروش در خصوص این محراب گفت: «محراب ما متعلق به قرن هفدهم و کار اصفهان است. ما می‌دانیم که از قرن پانزدهم، ایران تزئین بناها و مقابر مذهبی را با موزائیک و کاشی لعابی آغاز کرد و این سبک در طول دوره‌های تیموری و صفوی در بخارا و سمرقند نیز بسیار رایج بود.

ایران و هنر ایرانی بویژه از قرن یازدهم تا سیزدهم، کانون اصلی هنر اسلامی محسوب می‌شود. ما آثار این دوره را سبک سلجوقی می‌نامیم و از این دوره بود که به عنوان مثال، فنون مهم کوزه گری مثل لعاب کاری و میناکاری ابداع شد. در خصوص سازه‌های فلزی، ما می‌دانیم که طلا کوبی و نقره کوبی ظروف فلزی از ایران آغاز شد و به مصر و سوریه راه یافت.»

اما چگونه موزه اسرائیل به چنین گنجینه بی‌نظیری از آثار تاریخی و باستانی ایران دست یافته است؟

خانم بروش در پاسخ به این سوال می‌گوید: «اشیاء مربوط به دوره اسلامی که از فرهنگهای همسایه در اینجا به نمایش گذاشته شده‌اند، در واقع اکثر توسط دو نفر به موزه اهدا شده‌اند، یکی ایوب رب نو، ساکن ایران و فرانسه و دیگری یوحنا داوود که در ایران متولد شده بود و در لندن زندگی می‌کرد. ایوب رب نو یک گنج یاب بود و برای همین است که اکثر آثار دوره اسلامی ایران در اینجا توسط او اهدا شده. اما یوحنا داوود یک پژوهشگر متون و ادبیات بود. او اشعاری منتشر کرده و در کار ترجمه آثار فارسی به انگلیسی هم دستی داشته. بیشتر کلکسیون داوود از متون تذهیب شده، قرآن‌های نفیس و مینیاتورها تشکیل شده است.»

در تلاش برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اهدا کننده این آثار منحصر به فرد تذهیب و مینیاتور، موزه اسرائیل موافقت کرد تا آرشیوهای مربوط به یوحنا داوود در اختیار ما گذاشته شود. هر چند نتوانستیم خانم بروش را تا داخل خزینه موزه تعقیب کنیم، اما او به زودی با در دست داشتن جعبه‌ای حاوی اوراق شخصی یوحنا داوود بیرون آمد، مدارکی که تا قبل از این هرگز در معرض دید رسانه‌ها گذاشته نشده بود.

مجموعه‌ای از عکسها و نوشته‌های یوحنا داوود در بین این مدارک بود، مثلا یکی مربوط به سال 1924 است، زمانی که او جوان بود و برای تحصیل از ایران به لندن رفته بود. همچنین عکسی مربوط به سال 1920 که او را در حضور شاهزاده سالار الدوله، پسر دوم مظفرالدین شاه ایران در مجلسی در قلعه ژنرال موزر در سوئیس نشان می‌دهد.

یوحنا داوود فقط چند روز بعد از امضای سند واگذاری کلکسیونش به اسرائیل، در تنهایی در بیمارستانی در لندن درگذشت.

مجموعه او سپس از طریق کانال دیپلماتیک سفارت اسرائیل به این کشور منتقل شد. در سال 1984، ارزش نقدی کلکسیون داوود حداقل 20 میلیون پوند برآورد شد.

هر چند که به عنوان آثار منحصر به فرد، ارزش واقعی این مجموعه از هر مبلغی فزونتر است.